Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mustafa Sarı, Marmara Denizi'nde müsilaja yol açanın, üzeri kapatılarak cezalandırılmak istenen Nilüfer Çayı değil çayı atıklarla kirletenlerin olduğunu bildirdi.
Sarı, yaptığı açıklamada, Marmara Denizi’nde altı ay önce başlayan müsilajın, her gün yoğunlaşarak yayıldığını ve yüzeyden dibe bütün denizi örümcek ağı gibi sardığını belirtti.
Müsilajın yeniden ortaya çıktığı günden beri yapılan bilimsel uyarılara rağmen uygulayıcıların sorumluluğu birbirlerine atarak müdahaleyi başkasından beklemeyi sürdürdüğünü vurgulayan Sarı, Marmara Denizi’nde şimdiye kadar yaşanmış en önemli ve yaygın ekolojik felaket olan müsilaj ile ancak tüm tarafların bir araya gelerek siyaset üstü davranmasıyla mücadele edilebileceğine dikkati çekti.
Müsilajı, iklim değişikliğine bağlı olarak tüm dünyada gözlenen deniz yüzeyi sıcaklıklarındaki artış, Marmara Denizi’nin dikey karışımları sınırlandıran orijinal kararlı, durağan yapısı ve denizde azot-fosfor dengesini bozan yoğun kirliliğin tetiklediğini anlatan Sarı, şunları kaydetti:
"Bu üçlü tetikleyici bir arada bulunduğunda normal şartlarda fotosentezle oksijen üreten algler, ortamdaki azot-fosforu tüketmek için aşırı çoğalarak ortaya çıkan stres koşullarında deniz suyuna yoğun olarak polisakkaritler salgılamaktadır. Genellikle sonbahar aylarında başlayan bu süreç, suların ısındığı ilkbahara kadar yüzeyden itibaren 30 metre derinliğe kadar suyun altında devam etmektedir. Deniz yüzey suyu sıcaklığı artınca oluşum süreci hızlanmakta, diğer çevresel parametrelerin de uygun olduğu durumlarda müsilaj yoğun olarak deniz yüzeyini kaplamaktadır.
- AYLARDIR DENİZ DİBİNDEKİ CANLILARI ÖLDÜRÜYOR
Müsilaj ekolojik, ekonomik, sosyo-psikolojik etkilerileri başta olmak üzere çok boyutlu olarak ekosistemi ve insanları etkilemektedir. Yüzeye çıkıncaya kadar kimsenin dikkatini çekmeyen müsilaj, ilkbahar aylarında sarı, açık kahve tonlarında deniz yüzeyinde görülünce şok etkisi yaratmakta, tüm dikkatler bir anda denize çevrilmektedir. Oysa oluştuğu günden itibaren dibe çökerek pinaları, mercanları, süngerleri ve deniz dibinde sabit yaşayan diğer canlıları öldürmektedir. Denizin akciğerleri sayılan deniz çayırlarının üzerini kaplayarak gelişimi durdurmakta, kayıplara neden olmaktadır."
Sarı, denizle kurulan yanlış ilişkinin bir sonucu olarak ortaya çıkan müsilajın, üçlü tetikleyiciden en az biri devre dışı kalıncaya kadar süreceğini belirterek, "Yüzeye çıktığı anda deniz çöpü temizleme tekneleri, vidanjörler, kepçeler, gibi araç-gereçle kıyılardan toplanarak görsel kirlilik ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. Su sıcaklığına bağlı olarak hızı değişen müsilaj oluşum süreci, genellikle temmuz ortasından itibaren ortamdaki azot-fosfor azaldığı için yavaşlayarak yüzeyde görünmez hale gelmektedir. Bu aşamada yerel ve merkezi yetkililer müsilaj mücadelesinin başarıya ulaştığı açıklamaları ile yeni bir müsilaj oluşumuna kadar müsilajı ortaya çıkaran şartları yok saymayı sürdürmektedir." ifadesini kullandı.
- ÖZEL SEKTÖR ÖLÜ TAKLİDİ YAPIYOR
Müsilajın bir sonuç olduğunu bildiren Sarı, şöyle devam etti:
"Müsilajsız günlere ulaşmak için üçlü tetikleyici mekanizmadan en az bir bileşenin eksilmesi şarttır. Deniz yüzeyi sıcaklıkları iklim değişiminin, kararlı ve durağan deniz şartları Marmara’nın orijinal yapısıyla ilgili olduğunu dikkate aldığımızda ikisi de kontrol dışı tetikleyici faktördür. Bu durumda müsilajın önlenmesi için tek kontrol edilebilir faktör Marmara Denizi’nin kirlilik yükünü azaltmaktır. Diğer bir ifadeyle denizi kirletmeye devam edildiği sürece müsilaj oluşumu daha sık ve daha yoğun şekilde önümüzdeki yıllarda da sürecektir.
Müsilajın yüzeye çıkmaya başladığı son günlerde özel sektör ölü taklidi yapmaya devam etse de yerel ve merkezi yöneticilerin çözüme yönelik açıklamalarının arttığını görüyoruz. Bu açıklamaları ve iyi niyetle çözüm arayışını takdirle karşılıyoruz. Ancak dile getirilen bazı çözümlerin oldukça ciddi tehlikeler içerdiği göz ardı edilemez. Örnek olarak müsilaj oluşumunda endüstriyel kirliliğin iki sembolünden birisi olan (İlki kuşkusuz Ergene Nehri) Nilüfer Çayı’nın Bursa kent merkezinden itibaren borularla Marmara Denizi’ne ulaştırılması fikri verilebilir. Çayı kirleten kaynakların durdurulması, arıtma tesislerinin etkin çalışmasının sağlanması, herkesin bildiği ama yine hep birlikte görmezden gelinen kaçak deşarjların engellenmesi yerine, çayın üzerinin kapatılması veya borulara alınması ekolojik olarak Nilüfer Çayı’nın bir atık kanalına dönüştüğünü kabul etmek anlamına gelmektedir."
- NİLÜFER ÇAYI CEZALANDIRILIYOR
Nilüfer Çayı'nın, Bursa kent merkezine girişte 16 mg/l çözünmüş oksijen ile birinci sınıf su kalitesine sahipken, kentin içinden çıkarken suyun çözünmüş oksijen içeriği 0,14 mg/l’ye düşerek dördüncü sınıf suya dönüştüğünü aktaran Sarı, "Nilüfer Çayı’na her ne oluyorsa yaklaşık 30 kilometre içinde olmaktadır. Kentteki bütün sanayi kuruluşlarının atıkları ile evsel atıksu arıtmama tesislerinin kent içinde Nilüfer Çayı’na deşarj edildiği ortada olduğuna göre, çayın kirlenme nedeni de herkesin bildiği ama kimsenin açıkça dile getirmediği bir 'Açık sır'a dönüşmektedir. Bunun çözümü Nilüfer Çayı’nı cezalandırmak anlamına gelen kapalı borular, tünellerle kirli suyu Marmara Denizi’ne ulaştırmak değil, kirletenlerin, denetleyenlerin, arıtmayanların sorumluluğunu yerine getirmesini sağlamaktır." ifadesini kullandı.
Marmara Denizi’ni müsilajdan kurtaracak sihirli bir formül olmadığına dikkati çeken Sarı, şunları kaydetti:
"Çare elimizdeki kontrol edilebilir tek tetikleyici olan kirlilik yükünü azaltmaktır. Marmara Denizi çevresinde evsel atıklar en iyi olasılıkla yüzde 50, endüstriyel atıklar yine en iyi olasılıkla yüzde 30 oranında arıtılırken tarımsal atıklar, zehirler hiç arıtılmamaktadır. Yanlış kıyı kullanımından aşırı balık avcılığına, çamur dökülerinden denizcilik atıklarına kadar Marmara Denizi ekosistemine zarar veren tüm uygulamalar değişmeden sürmektedir. Bu şartlarda müsilajın geri dönmemek üzere ortadan kaldırılması hayal olduğu gibi her yıl tekrar eden bir rutine dönüşmesi daha büyük olasılık olarak önümüzde durmaktadır.
Müsilajı önlemek için yeni, dikkat çekici veya müthiş teknoloji içeren çözümlere değil, MDEP’in uygulanması için siyaset üstü bir yaklaşıma ihtiyaç olduğu açıktır. Aynen 2021 yılında olduğu gibi Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı'mız acilen Marmara Denizi çevresindeki belediye başkanlarımızı ve valilerimizi bir masa etrafında toplamalı, MDEP’te atılan imzaların gereğinin neden yerine getirilemediği açıkça tartışılmalı ve Marmara Denizi’ni müsilajsız günlere ulaştıracak işbirliği anlayışı yeniden kamuoyu ile paylaşılmalıdır."
Yorumlar
Kalan Karakter: