Ulusal Hububat Konseyi (UHK), 28 Ağustos 2024'te yayımlanan "8859 Sayılı Bitkisel Üretimde Yeni Destekleme Modeli ve Üretim Planlaması" konusundaki Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi hakkında değerlendirme raporu yayınladı.
Ülkede yıllardan beri üretim planlamasının olmamasının değişik platformlarda dile getirildiği belirtilen raporda, arz fazlası ürünlerdeki pazarlama sorunu ve değerinde satılamama, eksikliği olan ürünlerde ise ithalat ve temin sorunları ile bunların yıldan yıla değişkenlik göstermesi tarımsal üretimin bir numaralı açmazı olarak vurgulandığına değinildi.
Tarımsal üretimde planlamaya ilişkin atılan adımın Türk tarımı açısından sessiz bir devrim olarak ifade edilebileceği vurgulanan raporda, şunlar kaydedildi:
"Böylece bitkisel üretim yeni destekleme modeli ve üretim planlaması ile; başta su ve toprak olmak üzere doğal kaynakların korunması, stratejik ürünlerde kendine yeterliliğin sağlanması, pazarlama sorununun çözülmesi ve üretici gelirlerinin artırılması hedefi elle tutulur hale gelmiştir. Üretim planlamasında başlangıç olarak meyve hariç yaklaşık 20 milyon hektar olan bitkisel üretim alanımızın 15 milyon hektar civarındaki kısmının, yani yüzde 75’inin üretim planlaması kapsamına alındığı anlaşılmaktadır. Sistemin dinamik olduğu da dikkate alındığında başlangıç için bunun önemli bir hedef olduğu, zamanla planlama kapsamına dahil edilen alanın genişleyebileceği anlaşılmaktadır. Uygulamanın başlangıç için 2025-2027 yılları arasında 3 yılı kapsayacak şekilde uygulanacağı, desteklerin sade ve basit hale getirildiği ve ilk defa ürün sezonundan önce açıklandığı görülmektedir. Böylelikle desteklerin yönlendirme ve üreticinin tercih eğilimine katkı sağlama görevini daha sağlıklı yerine getirebilme potansiyeli ortaya çıkmıştır. Ayrıca belirlenen destek miktarların 3 yıl sabit kalmayacağı, her yıl değişen ekonomik şartlar, verimlilik ve maliyetteki değişimler dikkate alınarak düzenlenebilecek dinamik yapıda olduğu ifade edilmektedir."
Temel Destek kategorisi altında tüm desteklerin bir destek katsayı değeri ile ilişkilendirildiği belirtilen raporda, şu ifadelere yer verildi:
"2025 üretim yılı için destek katsayı değeri dekara 244 lira olarak belirlenmiştir. Buna göre 19 bitki türü, 1 bitki gurubu ve diğer ürünler 4 kategoriye ayrılarak, her gruba farklı destek katsayıları uygulanmıştır. Bu kategorilere ayrılışın temel olarak üretimde kullanılan girdilerin yoğunluğu ile ilişikli olarak belirlendiği görülmektedir. İlgili ürün için destek miktarı destek değerinin, destek katsayısı ile çarpılmasından elde edilmektedir. Örneğin ülkemizde en fazla ekim alanına sahip yaygın tür buğdayda katsayı 1,3 olup, buna göre destek miktarı dekara 244x1,3=317 lira olarak hesaplanmaktadır. Temel desteklerle ilgili hedefin ilgili üründe mazot maliyetinin yüzde 50’sinin ve gübre maliyetinin yüzd 25’inin karşılanması olduğu ifade edilmektedir. Mevcut mazot gübre desteği 185 TL olduğuna göre, bu destekler kalkmadığı gibi sadece temel üretim desteğinin bile bu rakamın oldukça üzerinde olduğu göze çarpmaktadır."
Raporda, seçili ürünlerde dekara temel destek tutarları; dane mısırda 138 liradan 244 liraya, kuru fasulyede 185 liradan 366 liraya, nohut ve mercimekte 158 liradan 244 liraya, ayçiçeğinde 206 liradan 366 liraya, pamukta 472 liradan 549 liraya, patates ve soğanda 138 liradan 244 liraya yükseldiğini bildirilen raporda, böylece ortada kaldırılan bir desteğin olmadığı, artırılarak karşılandığı, sadeleştirme ve basitleştirmeye gidildiğinin anlaşıldığı kaydedildi.
İlk kez bitkisel üretim planlaması ile de ilişkilendirilen yeni destekleme modelinin Türk tarımı açısından sessiz bir devrim olarak ifade edilebileceği aktarılan rapor, şöyle devam etti:
"Yeni model ülkemiz tarımı açısından önemli bir fırsat olup, sektörün tüm paydaşlarının desteği ile büyüyecek ve kendini geliştirecek bir sürece evrilme potansiyelindedir.
Model stratejik ürünlerin bazılarında kendine yeterliliği veya üretim artışını, bazılarında ise kendine yeterlilikle birlikte ihracat için üretim potansiyelini ortaya çıkarma hedefindedir.
Bitkisel üretim alanımızın yaklaşık 15 milyon hektar civarındaki kısmının, yani yüzde 75’inin üretim planlaması kapsamına alındığı anlaşılmaktadır.
Destekler ilk defa üretim sezonundan önce açıklanmakta ve 3’er yıllık periyotlar halinde devamı öngörülmektedir. Böylece desteklerin yönlendirici ve üretici tercihini ortaya çıkarıcı etkisi beklenilmektedir.
Destekler sade, basit, kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir şekle dönüştürülmüştür.
Modelin dinamik olması nedeniyle destek katsayısı tutarının günün şartlarına göre güncelleneceği gibi, diğer unsurların da gelişmeye açık olduğu anlaşılmaktadır.
Desteklerin alan bazlı olduğu ve nakdi olarak ödeneceği ortaya koyulmuştur."
Yorumlar
Kalan Karakter: