BURSA - Şap hastalığının Türkiye'de sığır başına yıllık 500 dolarlık bir ekonomik kayba yol açtığı, küresel ölçekte ise yılda yaklaşık 11 milyar ABD doları bulduğu bildirildi.
Tüm Süt, Et ve Damızlık Sığır Yetiştiricileri Derneğinin (TÜSEDAD), Prof. Dr. Sezgin Şentürk, Prof. Dr. Semih Gümüşsoy, Prof. Dr. Ömür Koçak, Prof. Dr. Nurettin Gülşen, Prof. Dr. Armağan Hayırlı, Dr. Uğur Kara, Dr. A. Burhaneddin Akkaya tarafından hazırlanan "Bitmeyen Salgın: Şap" başlıklı raporunda, Türkiye'nin, coğrafi konumu ve komşu ülkelerdeki yetersiz kontrol önlemleri nedeniyle şap hastalığında sürekli yüksek risk altında bulunduğu belirtildi.
2023’te SAT-2, 2025’te SAT-1 serotiplerinin girişi, ülkede mevcut serotip çeşitliliğini ve virüsün antijenik değişim hızını artırırken, bu durumun, rutin aşılama ve mevcut biyogüvenlik önlemlerinin tek başına yeterli olmadığını gösterdiği aktarıldı.
Şap hastalığının, sığır, manda, koyun, keçi ve domuz gibi evcil ile yabani çift tırnaklı hayvanların en önemli ve en bulaşıcı viral hastalıklarından biri olduğuna dikkat çekilen raporda, hastalığın etkeninin, Picornaviridae familyasının Aphthovirus cinsine ait bir virüs (FMDV) olduğu bildirildi.
FMDV’nin 7 farklı serotipi bulunduğu belirtilen raporda, "A, O, C, Asia-1, SAT-1, SAT-2, SAT-3. Her serotipin içinde ise çok sayıda alt tip (subtip) ve varyant bulunur. Bu genetik çeşitlilik, bağışıklık sisteminin virüsü tanımasını zorlaştırır. Bir serotipe karşı gelişen bağışıklık, diğer serotiplere veya varyantlara karşı koruma sağlamaz." ifadesi kullanıldı.
Raporda, FMD virüsünün, çevresel koşullara bağlı olarak uzun süre canlı kalabilme yeteneğine sahip olduğu vurgullanarak, yapılan çalışmaların, virüsün saman veya altlık materyalinde 20 haftaya kadar, dışkıda yaz aylarında 14 gün, gübre havuzlarında kış aylarında 6 aya kadar, idrarda 39 gün ve toprakta yazın 3 gün, kışın ise 28 gün yaşayabildiğini gösterdiği belirtildi.
- ÇOK BULAŞICI VE HIZLA YAYILIYOR
Sığır spermasında FMDV tespit edilmiş olup, eksi 50 dereceye dondurulduğunda bile 320 gün boyunca canlılığını koruyabildiği bildirilen raporda, şunlar kaydedildi:
"Şap virüsü, oldukça bulaşıcı yapısı nedeniyle kısa sürede geniş alanlara yayılabilir. Virüs, solunum havası, salya, idrar ve dışkı gibi vücut salgılarıyla doğrudan veya dolaylı temas sonucu bulaşır. Bulaşık yem, su, altlık materyali veya bu materyallerle temas eden hayvanlar enfeksiyonu hızla alabilir. Virüs, ayrıca bulaşık veteriner aletleri, çiftlik ekipmanları, nakil araçları, ayakkabı-giysi aracılığıyla da taşınabilir. Hastalık, hava yoluyla (aerosol) da uzun mesafelere yayılabilir; özellikle rüzgarın elverişli olduğu koşullarda kilometrelerce uzağa taşınması mümkündür. Bu durum, yoğun hayvan popülasyonuna sahip bölgelerde salgın hızını artırır. Domuzlar, yüksek miktarda virüs partikülü saçtıkları için, merada veya pazar alanlarında diğer türlere bulaşmada önemli rol oynar."
- CİDDİ EKONOMİK KAYIBA YOL AÇIYOR
Sağmal inekler ve besi sığırlarının, canlı ağırlıklarının sırasıyla yüzde 3,8’i ve yüzde 2,7’si kadar kuru madde tükettiği belirtilen raporda, "Ağız ve tırnak lezyonları, yem tüketimini 3-5 gün içinde neredeyse sıfıra kadar düşürebilir. Süt verimi 35 litreden 15 litreye gerileyebilir, Günlük canlı ağırlık artışı 1,6 kg’dan -0,2 kilograma düşebilir." ifadesine yer verildi.
Klinik iyileşme süresinin 1-6 ay arasında değiştiği, bu sürenin sonunda bile hayvanlar çoğu zaman eski verim seviyelerine ulaşamadığı aktarılan raporda, şiddetli vakalarda, ekonomik kayıpların önlenmesi amacıyla zorunlu kesimin gündeme gelebileceği bildirildi.
Yapılan saha çalışmalarında, hastalığı geçirip sürüde kalmaya devam eden hayvanlarda bile birey başına ortalama 468 dolar ekonomik kayıp hesaplandığı, kültür ırkı sığırlarda bu kayıbın, süt verimine bağlı olarak ineklerde 266 dolar, düvelerde ise 207 dolar düzeyinde olduğu ifade edildi.
- TÜRKİYE'DE SIĞIR BAŞINA YILLIK 500 DOLAR KAYIP YARATIYOR
Yapılan çalışmalara göre kültür ırklarında yüzde 35, melez ırklarda yüzde 30, yerli ırklarda ise yüzde 20 meme kaybı yaşanabileceği vurgulanan rapor, şöyle devam etti:
"Türkiye’de yapılan bir araştırmada, şap hastalığından etkilenen kültür ırkı damızlıkların
yüzde 63,1’inde buzağılama aralığının uzadığı saptanmıştır. Buna bağlı ekonomik kayıp
ineklerde 201 dolar, düvelerde 207 dolar olarak hesaplanmıştır. Yavru atma vakalarının sürüye maliyeti inek başına 9 dolar, düve başına 6 dolar; ilk buzağılama yaşının gecikmesine bağlı kayıp ise 224 dolar olarak bildirilmiştir. Şap hastalığı, küresel ölçekte yılda yaklaşık 11 milyar ABD doları ekonomik kayba neden olmaktadır. Türkiye’de ise sığır başına yıllık ekonomik kaybın yaklaşık 500 ABD doları olduğu tahmin edilmektedir."
Yorumlar
Kalan Karakter: